Op intake bij een directeur en intern begeleider voor scholing en begeleiding begrijpend lezen kreeg ik een verhaal te horen dat de laatste tijd vaker naar voren komt. Ze vertelden dat in te veel groepen de scores op begrijpend lezen fors onvoldoende zijn en de kinderen niet gemotiveerd zijn om te lezen.

Ze hadden al van alles gedaan met het team de afgelopen jaren. Ze hadden vooral gekeken wat veel andere scholen in Nederland deden om het begrijpend lezen op te krikken. De school had een nieuwe geïntegreerde methode met voortgezet technisch lezen gekocht en een cursus close reading gevolgd. Maar niets hielp om het tij te keren.

Ze vroegen aan mij wat ik ‘in de tas had’ aan oplossingen die ze zo snel mogelijk konden gaan inzetten. Ik heb ze drie adviezen gegeven waar ze op kunnen inzetten, alleen zijn het niet standaardoplossingen die de school van te voren voor ogen had.

Sleutel 1: Zet effectief leesonderwijs op de agenda van je school.

Lezen is de kern en het fundament van vrijwel al het leren op school. Ga regelmatig met het team in gesprek over het leesonderwijs op school. Leren lezen is niet iets dat kinderen in een paar weken leren en het verdient een prominente plek in de ontwikkeling van het onderwijs.

Tijdens deze besprekingen is het belangrijk om steeds voor ogen te houden dat het leren van de kinderen centraal staat. Alles wat je bespreekt en afspreekt moet leerlingen helpen goed toegeruste lezers te worden die kunnen lezen om te leren op school. Het gaat om hoe je het lesprogramma in de basis inricht en vormgeeft.

Agendeer het leesonderwijs regelmatig op de jaaragenda en start het gesprek op.

Sleutel 2: Ga met je team de basiskennis over effectief leesonderwijs opfrissen.

Er is veel overeenstemming binnen de wetenschap over wat effectief leesonderwijs inhoudt. Haal die kennis in huis. Vrijwel niemand heeft dit geleerd op de PABO, ib-opleiding of schoolleidersopleiding.

Doordat je basiskennis in huis haalt kun je veel kritischer allerlei hypes afwegen. Zo voorkomen je dat kinderen ze onnodig voorgeschoteld krijgen. Met de juiste kennis kun je gericht naar jouw situatie kijken en het onderwijs voor de leerlingen bij jou op school gericht aanpakken.

Het betekent dat je niet elke keer weer wat nieuws hoeft te bedenken om kinderen beter te laten lezen. Ga de kennis over lezen als team met elkaar doorgronden, verdiepen maar vooral toepassen. Misschien hebben jullie dan ook de moed om afscheid te nemen van de werkbladen en werkboekjes met allerlei (actuele) teksten van uitgevers die van kinderen echt geen betere lezers maken.

Sleutel 3: Maak op basis van de 8 componenten waar het begrijpend lezen op rust een inhoudelijke analyse waar je staat als school.

De SLO heeft helder weergegeven waarop het begrijpend lezen rust. Deze 8 componenten verdienen een plek in de analyse op groepsniveau. Het gaat om technisch lezen, leesmotivatie, grammatica, woordenschat, kennis van de wereld, leesstrategieën, meta cognitieve kennis en tekststructuren.

Door deze 8 componenten in kaart te brengen kun je de vinger op de zere plek leggen voor jouw situatie. Pas dan kun je beter gaan zien en begrijpen wat er bij jou op school nodig is om het begrijpend lezen te verbeteren.

Dit is echter voor bijna alle scholen nieuw omdat de kennis uit de wetenschap voor het begrijpend leesonderwijs amper aanwezig is. De analyse gaat te vaak alleen over cijfertjes, leesstrategieën en het missen van leesmotivatie en is daardoor veel te beperkt om gericht aan de slag te kunnen.

Maak daarom heel helder richting het team welke gegevens verzameld moeten worden. Dat het hier niet gaat om cijfertjes maar over waar het leren van de leerlingen zich bevindt in de acht domeinen. Dat is het startpunt voor onderwijsverbetering.

Ga in samenhang lezen, schrijven en spreken.

Ga inzetten op het vergroten en opfrissen van de basiskennis voor directie, intern begeleider en leerkrachten voor het begrijpend lezen. Maak vervolgens een inhoudelijke analyse en ga op basis daarvan in jouw situatie een oplossing vinden die wel werkt.

Loop als team niet meer achter de hypes aan dat het steeds weer anders moet. Zet in op het doorgronden en daadwerkelijk inhoudelijk implementeren van het leesonderwijs.

Neem afscheid van het idee dat zwakke lezers met een nieuwe methode, close reading of nieuwe (werk)boeken het lezen binnen een paar weken gaan leren.

Kennis en inzicht in effectief leesonderwijs zijn de sleutels die nodig zijn om de deur te openen naar een oplossing.

Zoek je ook scholing en begeleiding voor begrijpend lezen op maat voor jouw school? Dat kan! Er zijn nog een paar plekken vrij voor het nieuwe schooljaar. Neem direct contact voor de mogelijkheden!